Dębno - historia, zabytki, baza turystyczna

DĘBNO jest położone w widłach Dunajca i Białki we wschodniej części gminy. Teren wsi w całości leży w obrębie Kotliny Nowotarskiej na wysokości 530-560 m n.p.m. Domy i zabudowania Dębna położone są na południe od drogi z Nowego Targu do Szczawnicy przy kilku uliczkach zbiegających się w środku wsi. Pola dębniańskie to płaska równina podhalańska, zajęta pod łąki kośne, uprawy zbóż, ziemniaków i koniczyny. Wielki kompleks leśny stanowi tu Bór harklowski, nieznacznie przekraczający granice wsi w południowo-zachodniej części. Pola uprawne i łąki zajmują w całości grunty: Średnie Pole, Gliniki, Podborze, Zabrzeż, Jałowiec i Podświerkli. Mieszkańcy Dębna niedostatek drewna uzupełniają z lasów położonych w Ochotnicy Górnej.
 

Dębno powstało w pierwszej połowie XIV wieku. Według dyplomu lokacyjnego  z roku 1335 Leszko Leszicki, bracia Piotr, Marcin i Jerzy – synowie Zbigniewa ze Szczyrzyca — nadają Urbanowi z Grywałdu dziedziczną posiadłość swoją Dambnam (Dębno) z przyległym lasem do wykarczowania i osadzenia wsi na prawie niemieckim. Nazwa dębno znana była już w wieku XIII, kiedy występowała w dokumentach zakonu cystersów na oznaczenie ówczesnych pól i łąk.

Bardzo zniszczony dokument lokacyjny zostaje odnowiony przez Mikołaja Bełzowskiego, właściciela Dębna w roku 1457, a zatwierdzony na rzecz Wojciecha — dziedzicznego sołtysa —  w 1518 r. przez króla Zygmunta Augusta. W roku 1614 sołtystwo było własnością Macieja Ochotnickiego, sołtysa Ochotnicy i Dębna, a później, od roku 1618, jego syna Jana Ochotnickiego. W roku 1675 Dębno liczyło 11 ról, 3 zagrody i jeden młyn. Wraz z Ostrowskiem i Gronkowem stanowiło tzw. Tenutę Ostrowską, zwaną też dzierżawą dębniańską.
 

Dębno znane jest z zabytkowego kościoła pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Świątynia ta według podań została wybudowana przez zbójników, którym objawił się na dębie św. Michał. Kościół wybudowano około roku 1500. Ściany zrębowe z bali modrzewiowych wykonane są na planie dwóch kwadratów — nawy i prezbiterium. Kościół jest nakryty stromym siodłowym dachem, do którego przylega drewniana wieża słupowa oddzielnej konstrukcji. Dach i dzwonnica pokryte są gontem. Dzwonnica o skośnych ścianach i spiczastym hełmie jest reliktem drewnianego budownictwa fortecznego. Szczególnie cenne jest wyposażenie wnętrza kościoła w stylu gotycko-renesansowym. Unikatową polichromię tworzą różnorodne motywy w 33 kolorach, w tym motywy perskie i chińskie. Zastosowano oryginalne, nadzwyczajnej trwałości farby, których skład do dziś pozostaje tajemnicą. Zabytkowy wystrój kościoła stanowią: tryptyk w głównym ołtarzu przedstawiający Świętą Rodzinę, w stylu gotycko-renesansowym szkoły sądecko-spiskiej (przełom XV i XVI wieku), krzyż z roku 1380, tzw. Drzewo Życia, wykonany na desce tęczowej z naturalnego elementu drzewa w kształcie krzyża, barokowe ołtarze boczne z XVII wieku z pięcioma gotyckimi figurami, tworzącymi “Orszak Pięciu Panien”, gotyckie tabernakulum z XIV wieku , figura św. Mikołaja z 1420 r., oraz cymbałki z XV wieku o wyjątkowym brzmieniu — wbrew zasadom fizyki niskie tony wydawane są przez cienkie sztaby, wysokie zaś przez grube sztaby.
 

Dębno pozostało do dziś wsią rolniczą, ale coraz większą rolę zaczyna odgrywać tu rzemiosło i usługi. Wieś może stać się ośrodkiem turystyczno-wypoczynkowym; nad brzegami Białki, która stanowi wschodnią granicę gruntów wiejskich, rozciągają się atrakcyjne dla rekreacji tereny leśne i zielone.