Rogoźnik - historia, zabytki, atrakcje turystyczne

Zapraszamy na stronę internetową: rogoznik.com

ROGOŹNIK jest jedną z najstarszych wsi podhalańskich. Domy rogoźnickie stały dawniej nad potokiem Wielkim Rogoźnikiem, a w dolnej części wsi były nieco oddalone z powodu zagrożenia powodzią zagród, położonych na płaskiej równinie. Wieś ma układ łanowy gruntów, który stanowią wąskie pasy gruntów z drogami polnymi. Domy są ukierunkowane na południe, za nimi znajdują się budynki gospodarcze. Osią osadniczą jest droga wiejska prowadząca wzdłuż doliny ze wschodu na zachód. Idąc od gruntów ludźmierskich mijamy osiedla: Śmietany, dalej Harnasie, rolę Mrożkową i Wieprzkową, oraz osiedle Komperdzie i Tylkowe — w górnej części wsi koło kościoła. Z czasem osady rogoźnickie rozbudowują się w kierunku gościńca orawskiego i poza nim, gdzie od czasów międzywojennych rozwinęło się osiedle zwane Za Gościńcem lub Za Torem, z powodu położenia na północ od nieczynnej już linii kolejowej i drogi prowadzącej na Orawę.

Pola orne i łąki za Wielkim Rogoźnikiem, zwane Dolnym i Górnym Groniem, wznoszą się wąskimi pasami na wapienne skałki do wysokości około 700 m n.p.m. Domy są położone na wysokości od 610-630 m n.p.m. Ze wschodu na zachód środkiem terenu Rogoźnika przebiega droga z Nowego Targu do Jabłonki z odgałęzieniem na południe w kierunku Cichego, Ratułowa i Czerwiennego przez Pogórze Podhalańskie. W północnej części wsi leżą pola zwane: Targanice, Za Starą Drogą i Międzybory; tu wśród podmokłych gruntów rosną niewielkie lasy, znaleźć też można tereny potorfowe. Przy granicy z Ludźmierzem na Puściźnie Rękowiańskiej jest torfowisko wysokie, porośnięte kosodrzewiną bagienną i brzozą. Można tu spotkać świeże ślady po eksploatacji torfu, którym rogoźniczanie do niedawna opalali swoje domy. Tereny podmokłe, zwane młakami, odwadnia Czerwony Potok, który spływa do Dunajca powyżej Ludźmierza.

W południowo-wschodniej części, w strefie skałek wapiennych z okresu górnej jury, istnieje od roku 1961 Rezerwat Skałki Rogoźnickiej, w którym chroni się czerwono-białe wapienie krenoidowe z odciskami amonitów. Stanowi go stary kamieniołom, eksploatowany jeszcze przy końcu lat pięćdziesiątych na potrzeby wapiennika założonego we wsi w okresie międzywojennym. Surowca skalnego używano również do licowania domów, a nawet kościołów (np. w Gronkowie). W pobliżu rezerwatu potok Trawne, spływający w podłożu wapiennym z Bukowej (Maruszyna), wyerodował małą dolinkę, która wyścielona białym gruzem wapiennym przypomina dolinki pienińskie. Wzdłuż potoku wiedzie droga od wsi do rezerwatu — piękna trasa spacerowa dla wczasowiczów. Czyste wody potoku zachęcają do spacerów i wypoczynku.

Według niektórych była to najstarsza wieś założona w latach trzydziestych XIII wieku przez Gryfitów, którzy otrzymali te ziemie jako wojewodowie krakowscy z przywilejem zakładania osad na prawie niemieckim. Teodor Gryfita spłaca swego bratanka z Rogoźnika w roku 1237 za dwa woły, sześć miar sukna i lisie skóry. Przed śmiercią zapisał zaś posiadłości zakonne cystersom. Nazwa potoku Rogoźnik występuje w przywileju Henryka, księcia krakowskiego, a w dokumencie z roku 1254 spotykamy nazwy Rogoźnika Wielkiego i Mniejszego. Na skutek konfiskaty dóbr klasztornych w wieku XIV wieś ponownie staje się królewska. W późniejszych dokumentach historycznych Rogoźnik dość często występuje pod nazwą Bystre lub Ciche. Według lustracji z roku 1765 nie wchodził on już w skład starostwa nowotarskiego, co by świadczyło, że stał się ponownie własnością klasztoru szczyrzyckiego. W roku 1809 przechodzi w ręce prywatne.

Rogoźnik aż do czasu wybudowania kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli należał do parafii w Ludźmierzu. Samodzielną parafią staje się od roku 1967, w jej skład wchodzi również dolna część Starego Bystrego, należącego już do gminy Czarny Dunajec, którego domy łączą się z Rogoźnikiem.

Obecnie we wsi istnieją zakłady produkcyjno-usługowe jak: stacja paliw, betoniarnia, zakłady krawieckie, hurtownia chemiczna i inne; ludność zajmuje się także rolnictwem, hodowlą bydła i owczarstwem.