http://krempachy.espisz.pl/

KREMPACHY leżą na Polskim Spiszu we wschodniej części gminy. Wśród spiskich wsi stanowią znaczący ośrodek  kulturalny  i  gospodarczy. Wieś, położona na prawym brzegu rzeki Białki u stóp  wapiennego pasma skałek pienińskich, jest atrakcyjną osadą turystyczną.

Pierwotną wieś założono nad spływającym spoza Czerwonej Skałki potokiem, który meandrując licznymi zakolami po wschodniej stronie osady uchodził do Białki. W wieku XVII, kiedy Białka przerzuciła swe koryto na teren wsi, został zasilony sztucznie wykopanym korytem Młynówki, nad którą od stuleci zlokalizowane były młyn i tartak.

Krempachy mają charakterystyczny dla wsi spiskiej typ zabudowy zwartej. Założył je w XIV w. ród Berzeviczych, właściciele tych ziem, na skrzyżowaniu dróg z Nowego Targu przez Nową Białą do Dursztyna i Frydmana — przy starym szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa na Węgry. Wieś miała 50 łanów; parafię erygowano w roku 1397. Krempachy podobnie jak inne wsie spiskie wchodziły w skład posiadłości niedzickich, których właścicielami były znane rody węgierskie: Berzeviczych, Zapolyich, Horvathów i Salomonów, a w wieku XVI polski ród Łaskich. W roku 1549 wieś przechodzi na luteranizm za sprawą właściciela Horvatha, a jej rekatolizacja następuje dopiero po roku 1660 za sprawą rodu Stansithów-Horvathów.

Szczególnie cennymi zabytkami wsi są dwa kościoły — parafialny św. Marcina i cmentarny św. Walentego. Kościół parafialny reprezentuje przejściowy styl gotyku i renesansu. Wybudowany został w I poł. wieku XVI, jego wyposażenie zaś pochodzi z połowy wieku XVIII. Na szczególną uwagę zasługuje tu gotycka monstrancja z roku 1528 w kształcie kapliczki z figurą św. Piotra. Kościół cmentarny, leżący na skraju wsi, został wybudowany w roku 1761 na miejscu starego drewnianego kościoła, prawdopodobnie starszego od kościoła parafialnego. Bogato zdobione ołtarze obydwu kościołów stanowią wyjątkowo interesujące przykłady urządzenia świątyni w stylu rokoko.

Kształt i charakter zabudowy przestrzennej wsi są unikatem w skali europejskiej. Centrum stanowi wydłużony plac, gdzie znajdują się kościół parafialny, szkoła i remiza strażacka. Z tego placu odchodzą główne ulice zabudowane od frontu murowanymi domami, dawniej parterowymi, z przejazdami w głąb zagrody obok domu, do którego przylegają budynki inwentarsko-gospodarcze. W pewnej odległości od zagrody stoją rzędem stodoły, które okalają całą wieś.

W pejzażu okolic wsi wyróżniają się wystające skalice wapienne, które występują od Kramnicy w przełomie Białki  do Czerwonej Skałki. Największe z nich noszą nazwy: Korowa, Lorencowa, Borsukowa i Mikołajeczna. Ten ciąg skałek wapiennych przecina dolinka potoku zasilanego przez liczne zródła  znajdujące się w terenach leśnych, zwanych tu Fordijak i Lemieżyska.

Z Nowej Białej przez Krempachy drogą do Dursztyna przebiega zielony szlak turystyczny do zamku w Niedzicy. Atrakcyjne tereny rekreacyjne spotkamy nad zalesionym brzegiem Białki, gdzie istnieją warunki do kąpieli w tej najczystszej spośród rzek podhalańskich. Można tu też znakomicie wypocząć w dobrze urządzonych kwaterach u rolników.

Wieś ma typowo rolniczy charakter, znana jest z gospodarności oraz wiekowych tradycji w zakresie przestrzegania przepisów przeciwpożarowych, co sprawia, że od niepamiętnych czasów nie notowano tu pożarów, które tak często nawiedzają inne wsie spiskie o zwartej zabudowie.