Ostrowsko - historia, zabytki, atrakcje turystyczne

OSTROWSKO, stara wieś podhalańska, położone jest nad Dunajcem, przy drodze z Nowego Targu do Szczawnicy, u stóp Gorców. Zabudowania Ostrowska usytuowały się w dolinie Dunajca, a pola uprawne znajdują się na południe od wsi na równinie Kotliny Podhalańskiej, którą rozcinają potoki Czerwonka i Leśnica po wschodniej stronie. Na północ od Dunajca wznoszą się słabo tu rozczłonkowane południowe stoki Gorców. Tylko potok Migront przy wschodniej granicy wsi wcina się głęboką doliną aż po Haneczków i Wojtówki, polany ostrowskie położone niżej Góry Gronkowskiej (1010 m n.p.m.). W tym miejscu lasy ostrowskie wkraczają nieznacznym klinem w dolinę Łopusznej, stąd ich nazwa Zadek. Przy zachodniej granicy z Waksmundem wzniesienia Niżniej Góry (745 m n.p.m.), Łysej Góry (775 m n.p.m.), Księżego Wierchu (854 m n.p.m.) wznoszą się coraz wyżej do wierzchołka Czuby (917 m n.p.m.) nad potokiem Kowańcem Małym.

Środkowym grzbietem prowadzi dogodna droga leśna na Turbacz. Ten szlak na północ od Czuby łączy się ze znanym szlakiem turystycznym z Nowego Targu przez tzw. Golgotkę i Bukowinę Waksmundzką. Jest to najdogodniejsza ścieżka turystyczna prowadząca na ten szczyt, wiodąca wśród lasów świerkowych, a w górnej części wśród polan, gdzie zachowały się tradycyjne formy wypasu owiec. Stoją tu jeszcze stare szałasy pasterskie. Południowe stoki Gorców w całości zajmują lasy świerkowo-jodłowe, urozmaicone w swej najwyższej strefie bukami.

Pierwotna osada zlokalizowana była na południowym brzegu Dunajca, a raczej “Strugi”, która płynęła tu od gruntów waksmundzkich w pobliżu głównej rzeki. Współcześnie wieś rozwinęła się w kierunku szosy z Nowego Targu w Pieniny oraz na Zawodziu na północnym brzegu Dunajca. Szczupłość miejsca sprawiła, że domy stoją w zwartej zabudowie w kilku osiedlach. Spotykamy okólne zagrody z sieniami przejazdowymi, które umożliwiają dostęp do budynków gospodarczych.

. Pola i łąki o nazwie Ostrowsko są wymieniane w źródłach historycznych z roku 1254. Na miejscu tej pierwotnej osady już przed rokiem 1338 założona została na prawie niemieckim rycerska wieś. W dokumentach z 1406 r. potwierdza się fakt założenia wsi oraz praw, które przysługiwały sołtysowi i jej mieszkańcom. Sołtys w Ostrowsku miał łan wolny od wszelkich ciężarów, prawo karczowania lasu, młyn o dwóch kołach wodnych na swój użytek, karczmę, browar, jatki mięsne, chlebowe, szewskie i kuźnię, prawo łowienia ryb, polowania i prawo do co trzeciego grosza z grzywien. Obowiązkiem sołtysa było tzw. obiedne, czyli obowiązek wydawania obiadu dziedzicowi trzy razy do roku. Poddani zaś mieli dawać daninę w postaci szesnastu sztuk lnu, dwóch serów i po pięć sztuk jaj na Wielkanoc; biskupowi płacić po pięć groszy z łanu, plebanowi zaś sołtys ma dawać po sześć korcy żyta i owsa. Mieszkańcy mieli prawo rybołówstwa i polowania.

Parafia ostrowska należy do najstarszych na Podhalu; w XVII i XVIII wieku należała do największych w tym czasie, obejmując wsie: Gronków, Białkę, Groń, Bukowinę, a nawet w krótkim czasie Waksmund. Do roku 1683 drewniany kościół położony w dolinie Dunajca był wielokrotnie przenoszony ze względu na nękające powodzie. W 1767 r. został odbudowany po pożarze w obecnym miejscu. Po kolejnym spaleniu w latach 1919 — 1926 wybudowano nowy, pod wezwaniem św. Michała Archanioła, murowany w stylu klasycystycznym, kryty dachówką paloną (obecnie blachą). Wyposażenie kościoła w dużym stopniu jest dziełem rąk miejscowego artysty Franciszka Szumala, który jest również autorem wielu wnętrz kościelnych w Ameryce.

W Ostrowsku jest duży tartak, młyn, wytwórnia parkietów i wiele mniejszych zakładów rzemieślniczych, zwłaszcza branży kuśnierskiej, stolarskiej i budowlanej. Ludność od dziesięcioleci dojeżdża do pracy w pobliskim mieście. Rozdrobnione rolnictwo nastawione jest na hodowlę bydła mlecznego, przetwarza się sposobem chałupniczym mleko na sery wędzone.

Ze względu na atrakcyjne położenie u podnóża Gorców Ostrowsko ma walory wsi letniskowej.