Knurów - historia, zabytki, atrakcje turystyczne

KNURÓW to wieś gorczańska, położona w dolinie potoku o tej samej nazwie, na południowych stokach Gorców. Charakterystycznym elementem krajobrazu jest wąska dolina górska skręcająca w kierunku wschodnim, a także terasowato ułożone na zboczach i stokach górskich pola uprawne i łąki. Gorce knurowskie to obniżenie Przełęczy Knurowskiej, umożliwiające komunikację drogową z Ochotnicą, położoną w głębi tych gór. Droga do Ochotnicy serpentynami, zwanymi tu kirami, wznosi się po wschodnim zboczu doliny, skąd roztacza się widok na malownicze krajobrazy górskie oraz panoramę wschodniego Podhala z Tatrami Bielskimi i Wysokimi na horyzoncie.          

Na południowy wschód od przełęczy wznoszą się Turkówka (885 m n.p.m.) i Bukowinka (935 m n.p.m.), a w kierunku północno-zachodnim grzbiet górski łagodnie wspina się na wysokość ponad 970 m n.p.m. Tędy prowadzi szlak turystyczny z Kiczory na Lubań. Blisko przełęczy jest młodzieżowe schronisko turystyczne. Najwyższe partie porośnięte są lasami świerkowymi. Są tam między innymi lasy: Rębowisko i Wyrosowe w masywie Bukowinki. Do wysokości około 700 m n.p.m. sięgają pola uprawne, a wśród lasów spotykamy polany — do niedawna tereny pasterskie knurowian. Miejscowe nazwy topograficzne i gruntowe, jak Bukowina, Bukowinka, Cyrla, Cyrlica, są pochodzenia rumuńskiego i świadczą o pobycie tu pasterzy wołoskich.

Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od zajęć ludności związanych z hodowlą knurów, które latem były wypasane w górach, między innymi w tzw. Świńskiej Dolinie, pomiędzy Harklową i Knurowem. Historia miejscowości jest związana z przeszłością Harklowej, wsi parafialnej, która była własnością tego samego właściciela co Knurów. Pierwsze udokumentowane wiadomości dotyczące wsi pochodzą z XV i XVI wieku. Knurowianie odrabiali pańszczyznę we dworze w Harklowej. W roku 1777 były tu 42 domy i 237 mieszkańców, później wieś się rozwijała, skoro w 1880 r. liczyła już 389 mieszkańców.

Domy knurowskie, wśród których zachowały się jeszcze stare budynki drewniane, ułożone są przy drodze ciągnącej się wzdłuż potoku. Z powodu szczupłości miejsca niektóre z domów mają zagrody gospodarcze usytuowane po drugiej stronie drogi. Bardzo zwartą zabudowę wsi wymusza rzeźba terenu doliny. Nad wsią od północy góruje Cyrnowa Góra (684 m n.p.m.), a od południa wąski grzbiet Słowika, który oddziela wieś od Dunajca.

Tradycyjnym źródłem utrzymania ludności jest rolnictwo i pozyskiwanie drewna. Do niedawna istniał tu tartak wodny na potoku Knurowskim. W pomieszczeniach obszernej, niedawno wybudowanej remizy strażackiej urządzona została kaplica okazjonalnie służąca wiernym; obsługuje ją proboszcz z Harklowej — z parafii, do której Knurów należy od początku.

W Knurowie istnieją dogodne warunki dla agroturystyki. Zapewniają je zarówno atrakcyjne tereny górskie, lasy, jak i ścieżki spacerowe w góry.