Pyzówka - historia, zabytki, atrakcje turystyczne

http://pyzowka.ugnowytarg.pl/

PYZÓWKA leży w małej kotlinie podgórskiej, w obszarze źródeł potoku Obrocznej, u stóp niewysokiego grzbietu górskiego Janiłówki i Trubacza. Lasy porastające wzniesienia górskie osłaniają ją od wiatrów północnych, a południowa ekspozycja terenu zapewnia znakomite nasłonecznienie. Dzięki temu panuje tu łagodniejszy niż na otaczających terenach mikroklimat.

Walory naturalne środowiska przyrodniczego sprzyjają turystyce i wypoczynkowi. Od północy Pyzówki rozciąga się niezbyt wysoki grzbiet pogórzy z kulminacjami Janiłówki (817 m n.p.m.), Trubacza (803 m n.p.m.) i Bucznika (Bieskid - 816 m n.p.m.). Sama wieś leży na wysokości 700-750 m n.p.m, przy trzech głównych ulicach, które zbiegają się przy małym placyku, gdzie stoi kaplica i inne budynki użyteczności wiejskiej. Zabudowę tworzą małe osiedla, które noszą nazwy: Kowole, Lalikówka, Zagroda, Drągówka, Sołtystwo, Knapówka, Pasternik. Najwyżej położone domy wznoszą się na stoku Janiłówki, na osiedlach Grapa i Rabice. Lasy świerkowe w rejonie Trubacza noszą nazwy: Okrąg, Bieskid, Bucznik. Za granicą morawczyńską jest las Trąbówka i Do Młak, a za granicą z Laskiem las Mazurka. Nad wsią od strony południowo-wschodniej wznosi się Brześcina. Północne stoki tego wzniesienia nadają się do uprawiania narciarstwa zjazdowego.

Dogodny dojazd do Pyzówki zapewnia biegnąca doliną Obrocznej droga z Nowego Targu, przy której na skraju wsi zbudowano kościół pod wezwaniem św. Jana. Inna droga prowadzi w kierunku wschodnim przez Przełęcz Sieniawską do Klikuszowej. Przez przełęcz wiedzie też linia kolejowa do Zakopanego (z przystankiem “Pyzówka”).

Powstanie wsi wiąże się z rokiem 1606. Wcześniej był tu folwark zwany Szreniawa, który dał początek dzisiejszej wsi. Pyzówkę założył Jan Pieniążek, dzierżawca starostwa nowotarskiego, który w roku 1596 otrzymał od króla przywilej zakładania osad w starostwie. Według lustracji z roku 1638 było tu sołtystwo, trzynastu zarębników płacących podatek po 10 złotych, oraz zagrodnicy płacący po 2 złote i dający przędzę po 3 łokcie, a także składający daninę ze słomy. Zarębnicy odrabiali po 12 dni w roku pańszczyzny, a zagrodnicy po 6 dni w roku. Folwark ten został zlikwidowany w połowie wieku XVIII, ziemię rozparcelowano i rozdano chłopom. We wsi było wówczas 14 ról i sołtystwo, o czym do dziś świadczy nazwa roli Sołtystwo w środku wsi. Sołtystwem władali wtedy Jan i Regina Czerwińscy, cieszący się opinią uczciwych ludzi, którzy otrzymali przywilej własności od króla Augusta III w roku 1750. W okresie zaborów Pyzówka wchodziła w skład cesarskich dóbr kameralnych. W ramach sekcji klikuszowskiej obejmującej wsie: Niwa, Obidowa, Klikuszowa, Lasek, Morawczyna, Pyzówka, Pieniążkowice, Dział, Załuczne i Długopole — wieś sprzedano w 1819 r. Sebastianowi Stadnickiemu. Ponownie założono folwark w Pyzówce, w którym chłopi odrabiali pańszczyznę.

Od początku Pyzówka należała do parafii św. Marcina w Klikuszowej, dopiero zaś od lat osiemdziesiątych XX w. po wybudowaniu kościoła stała się wsią parafialną. Tradycje miejscowości turystycznej sięgają początków lat sześćdziesiątych. Bazę wczasowo-turystyczną stanowią: pensjonat “Instalator” z 50 miejscami noclegowymi i wyżywieniem, specjalnie przygotowane kwatery w szkole podstawowej z miejscami noclegowymi dla 50 osób, a w czasie wakacji  i ferii dla 100 osób z wyżywieniem, kwatery prywatne w dobrze urządzonych mieszkaniach rolników dla około 100 osób.