Morawczyna - historia, zabytki, atrakcje turystyczne

MORAWCZYNA położona jest na południowym skraju obniżenia Sieniawsko-Pieniążkowickiego w terenie podgórskim. Domy znajdują się na wysokości 620-640 m n.p.m. w dolinie Małego Potoku, prawego dopływu potoku Obrocznej, który ma swe źródła za Wierchem (709 m n.p.m.) i Bukowiną (730 m n.p.m.). Zabudowania ukierunkowane są do drogi wiejskiej, która w górnej części wsi rozgałęzia się na Hawierkę (680 m n.p.m.) w kierunku wsi Dział.

Cała Morawczyna to kilka osiedli, z których nad Obroczną znajduje się stara rola Krupowa, wyżej Gąsiorówka, rola Bryjowa, oraz Sołtysia w zachodniej części wsi. Łany pól wznoszą się łagodnie na północ w kierunku obszarów leśnych. Lasy świerkowe zajmują strome zbocza i podmokłe stoki przy północnej i zachodniej granicy wsi. Do zabudowy Pyzówki przylega las świerkowy zwany Tarnawą lub Trąbówką. Dalej przy granicy z Pieniążkowicami i Działem na terenie podmokłym są lasy: Do Młak, Solniska i Bukowina. Łąki otaczają zabudowę wsi od północy, a na południe ciągną się do pól krauszowskich. Wieś cechuje układ łanowy z drogami polnymi prostopadłymi do drogi wiejskiej na każdej roli.

Morawczyna znajduje się z dala od ważnych szlaków drogowych, mieszkańcy korzystają z komunikacji podmiejskiej do Pyzówki (przystanek na Bachulach).

Pierwotna wieś rozłożyła się blisko Obrocznej, skoro w lustracji z roku 1564 czytamy, że na potoku Obroczna sadzi się wieś, na której już osiadło człeka 8, jeszcze nie płacą nic, ani robią, bo na wolnej siedzą. Nosiła ona nazwę Morawcina, a z treści wspomnianego zapisu można sądzić, że została niedawno założona, o czym świadczy to, że poddani nie płacą podatków i są zwolnieni od robocizny na rzecz założyciela. Wieś się rozwijała, co potwierdzają dane z lustracji w roku 1638; które stwierdzają wzrost osadników do 10 i 6 zagrodników. Osadnicy płacą podatki i przędą ze swego, odrabiają pańszczyznę po 4 dni latem i 3 dni zimą. Zagrodnicy zaś odrabiają po 2 dni w tygodniu, dają dań ze słomy i przędą po 3 łokcie z pańskiej przędzy. Morawczynianie pracowali na folwarku w Pyzówce (dawna nazwa Szreniawa) aż do połowy wieku XVIII, kiedy to folwark zlikwidowano, czynili to także później, gdy po wykupie wsi przez prywatnego właściciela od rządu austriackiego ponownie w Pyzówce założono folwark. W połowie XVIII wieku na mocy przywileju króla Augusta III we wsi istniało sołectwo w posiadaniu Józefa i Stanisława Morawczyńskich.